เครือข่ายแรงงานภาคเหนือจัดกิจกรรมรณรงค์เนื่องใน "วันย้ายถิ่นสากล" (International Migrants Day) หวังสร้างสร้างความตระหนักถึงสิทธิและความเท่าเทียมของแรงงานข้ามชาติในฐานะมนุษย์ที่มีส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมไทย

เมื่อวันที่ 21 ธันวาคม 2568 เครือข่ายแรงงานภาคเหนือจัดกิจกรรมรณรงค์เนื่องใน "วันย้ายถิ่นสากล" (International Migrants Day) ณ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เพื่อสร้างความตระหนักถึงสิทธิและความเท่าเทียมของแรงงานข้ามชาติในฐานะมนุษย์ที่มีส่วนสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมไทย

วันย้ายถิ่นสากลตรงกับวันที่ 18 ธันวาคมของทุกปี เพื่อระลึกถึงอนุสัญญาว่าด้วยการคุ้มครองแรงงานข้ามชาติและครอบครัว ค.ศ. 1990 ขององค์การสหประชาชาติ ซึ่งเป็นเครื่องมือสำคัญในการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของผู้ย้ายถิ่นทั่วโลก

ภูมิอากาศเปลี่ยน-คนต้องย้ายถิ่น

ในยุคที่ความเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change) กลายเป็นปัจจัยหลักที่บีบบังคับให้ประชากรกว่า 20 ล้านคนทั่วโลกต้องอพยพย้ายถิ่นฐาน ประเทศไทยเป็นจุดหมายสำคัญที่มีแรงงานข้ามชาติกว่า 2.5 ล้านคนเข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาประเทศ

การฉายสารคดี "The Other Side อีกด้านหนึ่งของแรงงานจังหวัดเชียงราย" โดย Locals Thai PBS ที่นำเสนอเรื่องราวชีวิตจริงของแรงงานชาวเมียนมาที่เข้ามาทำงานในไทยและกลายเป็นอาสาสมัครให้ความช่วยเหลือแรงงานรุ่นใหม่

สารคดีสะท้อนชีวิตของแรงงานที่มีความสามารถสื่อสารภาษาไทย-เมียนมา และมีความรู้ด้านกฎหมาย จึงอาสาช่วยเหลือเพื่อนร่วมชาติในเรื่องกฎหมายจราจร การปฏิบัติตัวให้ถูกต้อง และการดำเนินชีวิตให้ปลอดภัยในประเทศไทย

แรงงานข้ามชาติ: พลังขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคม

สืบสกุล กิจนุกร จากมหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง ซึ่งเป็นผู้แทนศูนย์ช่วยเหลือแรงงานข้ามชาติจังหวัดเชียงราย เปิดเผยว่า แรงงานข้ามชาติไม่ได้เพียงแค่ทำงานในไทยเท่านั้น แต่ยังมีส่วนร่วมสร้างสรรค์สังคมอย่างแท้จริง ทั้งการช่วยเหลือผู้ประสบภัยน้ำท่วมในเชียงราย การส่งความช่วยเหลือไปยังผู้ประสบภัยแผ่นดินไหวที่มัณฑะเลย์ และล่าสุดเข้าร่วมช่วยเหลือผู้ประสบอุทกภัยที่หาดใหญ่

"แรงงานข้ามชาติพยายามเรียนรู้ภาษาไทย เข้าใจวัฒนธรรม และตั้งใจทำงาน พวกเขาอยู่ร่วมกับคนไทยได้อย่างอบอุ่น" ชาวบ้านในพื้นที่กล่าว

ศูนย์ช่วยเหลือแรงงานข้ามชาติยังจัดการเรียนการสอนให้แก่บุตรหลานของแรงงาน เพื่อให้ได้รับการศึกษาทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ รวมถึงความรู้พื้นฐานอื่นๆ

เวทีเสวนา คนย้ายถิ่นก็คือคน เราต้องไม่เลือกปฏิบัติ

ในช่วงบ่ายเวลา 14.30-15.45 น. ได้จัดเวทีเสวนาประเด็นนโยบายและการแก้ไขปัญหาด้านแรงงาน โดยมีผู้เชี่ยวชาญและตัวแทนแรงงานร่วมแลกเปลี่ยนมุมมอง

อดิสร เกิดมงคล จากเครือข่ายประชากรข้ามชาติ ชี้ให้เห็นปัญหาการเลือกปฏิบัติที่เกิดขึ้นใน 3 ระดับ

1. การเลือกปฏิบัติโดยกฎหมาย - พระราชบัญญัติคนต่างด้าวที่จำกัดสิทธิในหลายเรื่อง และความซับซ้อนในการเปลี่ยนนายจ้าง รวมถึงปัญหาจากกรมจัดหางานที่ออกแบบระบบที่สร้างความวุ่นวายแก่แรงงาน ไม่ว่าจะเป็นเรื่องการใช้ซิมการ์ด ปัญหาประกันสังคม ทำให้แรงงานอยู่ในภาวะที่ทำ MOU ไม่ได้

2. การเลือกปฏิบัติในแนวปฏิบัติ - แรงงานจ่ายประกันสังคมเท่าคนไทยแต่ไม่มีสิทธิ์เลือกตั้งประธานประกันสังคม

3. การเลือกปฏิบัติจากความอคติ - การถูกจับตามองและถูกตั้งข้อกล่าวหาเกินจริง

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ดรุณี ไพศาลพาณิชย์กุล จากคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ กล่าวถึงประเด็นธุรกิจกับสิทธิมนุษยชน โดยเน้นว่าภาคธุรกิจจำเป็นต้องเข้าใจและเคารพสิทธิมนุษยชนของแรงงาน ซึ่งประเทศไทยกำลังดำเนินการปรับปรุงตามมาตรฐาน OECD นอกจากนี้ยังเห็นว่าควรสร้างบทสนทนาระหว่างนักศึกษา วิชาการ และหลายหน่วยงานให้มากขึ้น

Kan Kyi นักดนตรีและนักจัดตั้งชุมชนผู้ย้ายถิ่น ซึ่งเกิดที่ไทยแต่โตมาท่ามกลางชุมชนแรงงานข้ามชาติ เล่าว่าได้เห็นปัญหาการแบ่งแยกในสังคมมายาวนาน จึงตั้งชมรมเพื่อศิลปินพม่าและร้องเพลงเพื่อสังคม "ผมไม่ต้องการให้มีการกดขี่กันในสังคม อยากให้เกิดความเท่าเทียมโดยไม่มีการแบ่งแยก" เขาเรียกร้องให้ใช้สื่อสังคมออนไลน์เป็นเครื่องมือสร้างความเข้าใจ "แรงงานข้ามชาติก็แค่อยากมีชีวิตที่ดี เราควรช่วยกันแชร์ข่าวและสร้างความเข้าใจให้คนรุ่นใหม่"

จอโซ ตัวแทนแรงงานข้ามชาติจากศูนย์ช่วยเหลือแรงงานข้ามชาติจังหวัดเชียงราย เล่าถึงการทำงานตั้งแต่ช่วงโควิดที่ได้ส่งคนไข้ไปที่โรงแรม จนถึงตอนนี้ช่วยเหลือน้ำท่วมหาดใหญ่ ทั้งแรงงานข้ามชาติและคนไทย นอกจากนี้ยังให้ความช่วยเหลือเรื่องอาหารการกิน และช่วยเหลือบุตรหลานของแรงงานที่ไม่มีบัตรให้ได้รับการศึกษา

ศุภลักษณ์ บำรุงกิจ ผู้เข้าร่วมจากคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และเลขาธิการเครือข่ายแรงงานภาคเหนือ ย้ำว่า "แรงงานข้ามชาติไม่ได้เข้ามาแย่งงานคนไทย แต่เข้ามาเติมเต็มในงานที่คนไทยไม่ทำ โดยเฉพาะงานใช้แรงงานและงานอุตสาหกรรม เราต้องขอบคุณที่พวกเขาเข้ามาทำงานให้ประเทศไทย"

เสียงจากพื้นที่จริง ปัญหาที่ต้องแก้ไข

ผู้เข้าร่วมงานได้แสดงความคิดเห็นถึงปัญหาที่พบในชีวิตจริง สะท้อนว่า กระบวนการต่อบัตรซับซ้อนและมีค่าใช้จ่ายสูง แรงงานบางคนไม่รู้เรื่องทำให้ถูกหลอกและเอารัดเอาเปรียบจากนายจ้าง นอกจากนี้ยังมีปัญหาบัตรพื้นที่สูง บัตรชนกลุ่มน้อย ที่มีเลขนำหน้า 6 หรือ 8 ไม่สามารถซื้อซิมการ์ดได้ เสนอว่าควรมีการเปิดการเรียนการสอนภาษาไทยและวัฒนธรรมไทยให้แรงงานสามารถเข้าถึงได้ นอกจากนี้ยังอยากให้คนไทยเปิดโอกาสให้จัดงานสืบสานประเพณีของชาวไทใหญ่ได้ และขอให้อย่าเหมารวมเมื่อมีเหตุการณ์เชิงลบ เพราะกระทบต่อผู้ที่เข้ามาอยู่อย่างถูกกฎหมาย ซึ่งลงพื้นที่ทำงานเดือนละครั้ง เล่าว่าในชุมชนมีหลากหลายชาติพันธุ์แต่สามารถอยู่กันได้ดี แม้ได้รับคำชมจากนายอำเภอ แต่สื่อกลับนำเสนอข่าวโดยการแบ่งแยกชาติพันธุ์ ทำให้อาจเกิดความรังเกียจและความแตกแยกในชุมชน

ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย

สืบสกุล กิจนุกร เสนอว่า ไทยควรเปลี่ยนมุมมองจาก "แรงงานชั่วคราว" เป็น "ส่วนหนึ่งของสังคม" และสร้างบทสนทนาทางวัฒนธรรมให้มากขึ้น เช่น การนำงานทอดกฐินของแรงงานเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของงานวัฒนธรรมจังหวัด "เราใช้แรงงานเป็นแรงงานชั่วคราวที่คิดว่าเขาจะกลับแต่ไม่กลับ จึงควรเปลี่ยนนโยบายและเรียนรู้วัฒนธรรมของแรงงานข้ามชาติด้วย เพราะแรงงานเองก็เรียนรู้วัฒนธรรมไทย"

สุชาติ ตระกูลหูทิพย์ กล่าวว่า "เราอยู่ในจุดที่ต้องทำอะไรต่อ เราพยายามทำเพื่อรับการยอมรับ และต้องการให้ภาคส่วนต่างๆหรือภาครัฐเข้าใจเรามากขึ้น โดยการส่งเสียงให้ดังขึ้น ไม่ว่าการแสดงวัฒนธรรมออกมามากยิ่งขึ้น เรายืนด้วยตัวเองไม่พอ ต้องการให้ภาคส่วนต่างๆเข้ามารับฟังและเข้าใจเรามากยิ่งขึ้น"

นอกจากนี้ ผู้เข้าร่วมเสวนาเห็นตรงกันว่า การสร้างความเข้าใจผ่านสื่อและการทำงานร่วมกับหลายภาคส่วนเป็นสิ่งจำเป็น เพื่อให้สังคมไทยเข้าใจและยอมรับแรงงานข้ามชาติอย่างแท้จริง อดิสรเสนอให้ใช้โซเชียลมีเดียช่วยผลักดันเรื่องนี้ผ่านสื่อ เพื่อให้คนเห็นว่าแรงงานข้ามชาติและคนไทยไม่ควรถูกเลือกปฏิบัติเพราะเป็นคนเหมือนกัน

ร่วมขับเคลื่อนสังคมที่เคารพศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์

งานวันย้ายถิ่นสากลครั้งนี้ปิดท้ายด้วยข้อเรียกร้องที่ชัดเจน คนย้ายถิ่นก็คือคน ทุกคนควรได้รับความเคารพและการปฏิบัติอย่างเท่าเทียม ไม่ว่าจะมาจากชาติใด

กิจกรรมนี้เป็นส่วนหนึ่งในการขับเคลื่อนสังคมที่เคารพในศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์โดยไม่มีการเลือกปฏิบัติ และเป็นการสร้างความตระหนักให้สังคมไทยเห็นคุณค่าและความสำคัญของแรงงานข้ามชาติที่มีส่วนร่วมในการพัฒนาประเทศอย่างแท้จริง