ข่าวสืบสวนจาก ICIJ เปิดรายงาน Transparency International ชี้ว่า Garantex แพลตฟอร์มคริปโตรัสเซียที่ถูกสหรัฐฯ คว่ำบาตรปี 2022 ฐานฟอกเงินให้แรนซัมแวร์ ยังคงดำเนินงานโดยแปลงร่างเป็น Exved และ MKAN Coin ใช้ Telegram และเครือข่ายนอกชายฝั่ง พบกระเป๋าเงินดิจิทัลประมวลผลเงินกว่า 112 ล้านดอลลาร์ ผู้บริหารคนหนึ่งเสียชีวิตในคุกอินเดีย อีกคนมีรางวัลหัว 5 ล้านดอลลาร์ รายงานระบุว่าไทยถูกใช้เป็นหนึ่งในช่องทางฟอกเงิน (ร่วมกับฮ่องกง-UAE) และมีสาขาแลกเปลี่ยนคริปโต-เงินสดตั้งอยู่ในไทย | ที่มาภาพ: The Digital Watch observatory

แพลตฟอร์มแลกเปลี่ยนสกุลเงินดิจิทัลสัญชาติรัสเซียยังคงเติบโตอย่างต่อเนื่องในเงามืด โดยอาศัยศูนย์กลางทางการเงินนอกชายฝั่งและแพลตฟอร์มคริปโตอื่นๆ ในการโอนเงินทุนของลูกค้า ขณะเดียวกันก็หลบหลีกการคว่ำบาตรของชาติตะวันตก ตามรายงานใหม่จาก Transparency International สาขารัสเซีย

การสืบสวนที่เผยแพร่เมื่อต้นเดือนกันยายน 2025 เปิดโปงโครงสร้างพื้นฐานเพิ่มเติมของ Garantex ซึ่ง ICIJ เคยรายงานไปแล้ว รวมถึง Grinex อีกหนึ่งแพลตฟอร์มคริปโตที่กระทรวงการคลังสหรัฐฯ อ้างว่าเป็นผู้สืบทอดของ Garantex

Garantex ถูกคว่ำบาตรโดยสำนักงานควบคุมทรัพย์สินต่างประเทศ (OFAC) ของกระทรวงการคลังสหรัฐฯ ในปี 2022 ฐานประมวลผลธุรกรรมมูลค่าหลายสิบล้านดอลลาร์ที่เชื่อมโยงกับกิจกรรมผิดกฎหมาย แพลตฟอร์มนี้ซึ่งจดทะเบียนในเอสโตเนียในปี 2019 ช่วยฟอกเงินให้กับกลุ่มแรนซัมแวร์แบบให้บริการ (ransomware-as-a-service) ของรัสเซีย และหนึ่งในตลาดมืดออนไลน์ที่ใหญ่ที่สุดในโลก ตาม OFAC นอกจากนี้ Garantex ยังอนุญาตให้ผู้ฟอกเงินคริปโตชื่อดังโอนเงินข้ามพรมแดนให้กับชนชั้นสูงของรัสเซีย

รายงานโดย Transparency International Russia (in exile) อธิบายรายละเอียดว่าแพลตฟอร์มที่ถูกคว่ำบาตรนี้ได้เปลี่ยนรูปแบบไปเป็นระบบฟอกเงินแบบกระจายศูนย์ ซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสององค์กรที่จนถึงตอนนี้ยังหลบเลี่ยงการตรวจสอบจากหน่วยงานกำกับดูแลและนักวิจัยทั่วโลก ได้แก่

Exved – แพลตฟอร์มประมวลผลการชำระเงินข้ามพรมแดนที่มุ่งเป้าบางส่วนไปที่การอำนวยความสะดวกในการนำเข้าสินค้าสองทาง (dual-use goods) เข้าสู่รัสเซีย

MKAN Coin – แพลตฟอร์มแลกเปลี่ยนคริปโตบน Telegram ที่ดำเนินงานจากดูไบ และทำซ้ำฟังก์ชันหลักของ Garantex

"ทุกครั้งที่หน่วยงานกำกับดูแลตัด 'หัว' หนึ่งของไฮดร้าคริปโตนี้ออกไป อีกหัวหนึ่งก็จะปรากฏขึ้นภายใต้ชื่อใหม่" Kristine Baghdasaryan ผู้เขียนรายงาน กล่าวในแถลงการณ์ข่าว "การค้นพบของเราแสดงให้เห็นว่า Garantex ไม่ได้หายไป แต่จัดระบบใหม่เป็นระบบกระจายศูนย์ที่ซ่อนกิจกรรมคริปโตเบื้องหลังสัญญาตัวแทน ขาต่างประเทศ และขั้นตอนการทำงานบน Telegram"

สามปีหลังจากสหรัฐฯ คว่ำบาตร Garantex สหภาพยุโรปก็ตามมาในเดือนมีนาคม 2025 โดยอ้างถึงความสัมพันธ์อันใกล้ชิดกับธนาคารรัสเซีย Secret Service ของสหรัฐฯ กระทรวงยุติธรรม และกลุ่มหน่วยงานบังคับใช้กฎหมายระหว่างประเทศยึดโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัลของ Garantex ในเดือนมีนาคม 2025 และสหรัฐฯ เปิดเผยคำฟ้องต่อผู้ดำเนินการของแพลตฟอร์ม ได้แก่ Aleksej Besciokov และ Aleksandr Mira Serda

Besciokov พลเมืองลิทัวเนียและผู้พำนักในรัสเซียวัย 40 กลางๆ ถูกจับกุมในอินเดียเพื่อรอการส่งตัวผู้ร้ายข้ามแดนไปยังสหรัฐฯ แต่ก่อนที่เขาจะถูกพิจารณาคดี

Besciokov เสียชีวิตระหว่างถูกควบคุมตัวในปลายเดือนสิงหาคม 2025 ทนายความของเขา Ashish Panday ยืนยันกับ ICIJ ว่า Besciokov เสียชีวิตในเช้าวันที่ 31 สิงหาคม 2025 จากอาการหัวใจวายขณะถูกควบคุมตัวที่เรือนจำ Tihar ในเดลี ซึ่งเป็นหนึ่งในเรือนจำที่ใหญ่ที่สุดในโลก

Sergey Mendeleev บุคคลสำคัญที่ถูกกล่าวหาว่าอยู่ในโครงสร้างของ Garantex ได้ไว้อาลัย Besciokov ในโพสต์บน Telegram ผู้อำนวยการทั่วไปและผู้ตรวจการเพิ่มเติมของเรือนจำกลางไม่ตอบสนองต่อคำขอแสดงความเห็น สำนักงานอัยการสหรัฐฯ สำหรับเขตตะวันออกของเวอร์จิเนีย ศาลที่ยื่นคำฟ้อง ปฏิเสธที่จะแสดงความเห็น

หลังจากการปราบปรามทำให้การเข้าถึงตลาดการเงินโลกและกลไกการชำระเงินข้ามพรมแดนของแพลตฟอร์มถูกจำกัดมากขึ้น กระทรวงการคลังรายงานว่า Garantex ย้ายการดำเนินงานไปยังแพลตฟอร์มสืบทอด Grinex ผู้ให้บริการสินทรัพย์เสมือนที่จดทะเบียนในคีร์กีซสถาน การสืบสวนในเดือนมิถุนายน 2025 โดย The Financial Times เกี่ยวกับสเตเบิลคอยน์ที่ผูกกับรูเบิล A7A5 พบว่า Grinex ได้โอนคริปโตมูลค่าหลายพันล้านดอลลาร์แม้จะมีการคว่ำบาตร

ตามมา OFAC คว่ำบาตร Grinex, Exved, Mendeleev และบริษัทที่สร้างโทเค็น A7A5 และกระทรวงการต่างประเทศประกาศรางวัล 5 ล้านดอลลาร์สำหรับข้อมูลที่จะนำไปสู่การจับกุม Mira Serda ผู้ดูแลระบบ Garantex คนที่สอง ในเดือนสิงหาคม 2025

สององค์กรที่ถูกระบุในรายงาน TI Russia

รายงานของ Transparency International Russia อธิบายรายละเอียดว่า Exved ช่วยให้ผู้ใช้แปลงเงินเฟียต (fiat currency) เป็นสเตเบิลคอยน์ คือ USDT ของ Tether ก่อนที่ Exved จะโอนเงินผ่านผู้ประมวลผลการชำระเงินที่ซ้อนอยู่ในเขตอำนาจศาลนอกชายฝั่งเช่น ฮ่องกง ไทย และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ เพื่อฟอกเงินและปกปิดที่มาและปลายทาง นักวิจัยติดต่อ Exved ในเดือนตุลาคม 2024 โดยปลอมตัวเป็นผู้ส่งออกอิเล็กทรอนิกส์จากฮ่องกง เพื่อทำความเข้าใจการดำเนินงาน

Baghdasaryan หัวหน้านักวิจัยและผู้เขียนรายงาน บอกกับ ICIJ ว่าการสื่อสารทั้งหมดกับ Exved ทำผ่าน Telegram และกระบวนการเริ่มต้นใช้บริการใช้เวลาเพียง 30 นาที การวิจัยของ Baghdasaryan เปิดเผยว่า บริษัทแยกต่างหากที่จดทะเบียนในรัสเซียชื่อ Paysol LLC จะทำหน้าที่เป็น "ตัวแทน" ของ Exved แต่สัญญาบริการจริงจะลงนามกับบริษัทในฮ่องกงชื่อ Feilian Company Limited ซึ่งควบคุมโดยชาวรัสเซียชื่อ Sergey Antipov

"การจัดการทำงานดังนี้: ผู้นำเข้าชาวรัสเซียสมมติของเราจะโอนรูเบิลไปยังบัญชี Alfa-Bank ในรัสเซียของ Feilian" รายงานระบุ "จากนั้นองค์กรในฮ่องกง Feilian จะแปลงและส่งต่อเงินไปยังผู้ส่งออกสมมติในฮ่องกงของเราเป็นดอลลาร์ หยวน หรือ USDT"

ก่อนที่ธุรกรรมจำลองจะดำเนินการ Baghdasaryan ได้คุยกับ Paysol โดยเธอถามเกี่ยวกับความเชื่อมโยงของบริษัทกับ Garantex และ Exved วิธีการทำศุลกากรกับการนำเข้าสินค้าสองทางเข้าสู่รัสเซีย และธนาคารใดที่บริษัททำงานด้วย

"พวกเขาหลีกเลี่ยงคำถามเหล่านี้แน่นอน" เธอกล่าว

เจ้าหน้าที่ compliance ที่ทำงานกับทีมกฎหมายของ Paysol บอกกับทีม Transparency International ระหว่างการโทรว่า เพื่อหลีกเลี่ยงไม่ให้ธนาคารตั้งธงธุรกรรมว่าเป็นการละเมิดการคว่ำบาตรที่เป็นไปได้ มันสำคัญที่จะต้องมี "เอกสารที่ปรับแต่งและพันธมิตรด้านโลจิสติกส์" เจ้าหน้าที่ยังยอมรับว่ากระบวนการชำระเงินถูกใช้บ่อยครั้งเพื่ออำนวยความสะดวกในการนำเข้าสินค้าที่ถูกจำกัดเข้าสู่รัสเซีย โครงสร้างของ Exved และตัวแทน Paysol มอบความยืดหยุ่นที่ช่วยให้มีการค้าและธุรกรรมนำเข้าที่ถูกกฎหมายเพื่อหลีกเลี่ยงการคว่ำบาตร รายงานพบ

"Exved และเครือข่ายของมันไม่ได้ปลอมแปลงเอกสารโดยตรง" Baghdasaryan ระบุในรายงานของเธอ "แต่พวกเขาอำนวยความสะดวกและประมวลผลการชำระเงินโดยอิงจากใบแจ้งหนี้ที่ถูกทำให้สะอาดซึ่งอาจไม่สะท้อนถึงสินค้าจริง"

Paysol มอบที่อยู่กระเป๋าเงินคริปโตให้กับบริษัทผู้ส่งออกปลอมในฮ่องกงของ Transparency International Russia ซึ่งการวิเคราะห์บล็อกเชนแสดงให้เห็นว่าได้รับเงินจากกระเป๋าเงิน Garantex ที่ถูกคว่ำบาตร ที่อยู่กระเป๋าเงินที่ Paysol มอบให้นักวิจัยได้ฟอกเงินมากกว่า 112 ล้านดอลลาร์ผ่านธุรกรรมขาเข้าและขาออกหลายร้อยรายการ

หลังจาก Baghdasaryan และนักวิจัย Transparency International Russia คนอื่นๆ สืบสวน Exved เสร็จในต้นปี 2025 กลุ่มได้ค้นพบเว็บไซต์บน open web ที่โฮสต์ข้อมูล Garantex ที่รั่วไหลจำนวนมหาศาล รวมถึงอีเมลหลายร้อยฉบับ เอกสารภายใน และแชท เอกสารยืนยันตัวตนที่สแกน ใบแจ้งหนี้ และบันทึกธุรกรรมคริปโตระหว่างปี 2021-2024 การค้นพบนี้นำนักวิจัยไปสู่ MKAN Coin แพลตฟอร์มแลกเปลี่ยนคริปโต-เงินสดบน Telegram ที่ให้บริการชาวรัสเซียที่ต้องการโอนเงินออกจากประเทศ

"แม้ว่าชื่อจะใหม่ แต่โครงสร้างพื้นฐาน บุคลากร บอท และรูปแบบพฤติกรรมไม่ใหม่เลย" รายงานเกี่ยวกับ MKAN Coin ระบุ "MKAN Coin สืบทอดและเปลี่ยนแบรนด์แบบแผนการฟอกเงินของ Garantex ขยายมันไปเป็นเครือข่ายทั่วโลกแบบกระจายศูนย์ที่ออกแบบมาเพื่อรอดพ้นจากการคว่ำบาตรและการตรวจสอบ"

แพลตฟอร์มมีสาขาทั่วโลก ในเขตอำนาจศาลที่หลากหลายเช่น คีร์กีซสถาน สเปน บราซิล ไทย และจอร์เจีย ตามรายงาน เอกสารที่รั่วไหลเปิดเผยว่าอดีตประธานเจ้าหน้าที่บริหารของ Garantex อยู่เบื้องหลังแบรนด์ MKAN Coin

"[MKAN Coin] เป็นผลิตภัณฑ์หลักของ Garantex" Baghdasaryan กล่าว "คริปโต-เงินสดผ่าน Telegram เพื่อโอนเงินไปต่างประเทศ เหมือนกับที่ Garantex เคยทำ"

*หมายเหตุเกี่ยวกับไทยในข่าวชิ้นนี้
- ไทยถูกระบุเป็นหนึ่งในเขตอำนาจศาลนอกชายฝั่งที่มีผู้ประมวลผลการชำระเงิน (payment processors) ที่ Exved ใช้ในการฟอกเงิน
- MKAN Coin มีสาขาในไทยเป็นหนึ่งในหลายประเทศทั่วโลก
- ไม่ได้บอกว่าไทยเป็นฐานหลักหรือมีบทบาทสำคัญเป็นพิเศษ แต่เป็นส่วนหนึ่งของเครือข่ายที่กว้างขวาง

ที่มา:
Cryptocurrency exchange Garantex lives on despite sanctions, new report unveils (Sam Ellefson, ICIJ, 25 September 2025)