ไบโอไทยขึ้นศาลสู้คดีนัดแรก ผนึกกำลังคนรุ่นใหม่เปิดแอปแจ้งการระบาดปลาหมอคางดำ ขณะเครือข่ายเกษตรกร 19 จังหวัดจี้รัฐบาลฟ้องแพ่งเอกชน เยียวยาเกษตรกร และขจัดปลาหมอคางดำอย่างจริงจัง

ไบโอไทยแจ้งข่าวว่า เมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2568 ภาคประชาชน คนรุ่นใหม่ และเครือข่ายเกษตรกรจาก 19 จังหวัดรวมพลังเรียกร้องให้รัฐบาลเร่งจัดการปัญหาการระบาดของ “ปลาหมอคางดำ” หลังมูลนิธิชีววิถี (BioThai) และนายวิฑูรย์ เลี่ยนจำรูญ ขึ้นศาลจังหวัดนนทบุรีในคดีที่บริษัทซีพีเอฟเป็นผู้ฟ้อง

นายวิฑูรย์ ซึ่งถูกกล่าวหาหมิ่นประมาทจากการเปิดเผยข้อมูลการระบาดในเวทีวิชาการเมื่อปี 2567 ได้ให้การปฏิเสธทุกข้อกล่าวหา โดยยืนยันว่าการกระทำเป็นไปเพื่อประโยชน์สาธารณะตามวัตถุประสงค์ของมูลนิธิ พร้อมสู้คดีเพื่อพิสูจน์ความบริสุทธิ์ มีตัวแทนเกษตรกร ทนายจากมูลนิธินิติธรรมสิ่งแวดล้อม (EnLAW) อาจารย์และนักศึกษามหาวิทยาลัยร่วมให้กำลังใจคับคั่ง

น.ส.จันทร์จิรา จันทร์แผ้ว ทนายจำเลยระบุว่า “นี่คือคดีประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับผลกระทบต่อระบบนิเวศครั้งใหญ่ของประเทศ และได้รับความสนใจจากผู้รายงานพิเศษของสหประชาชาติด้านนักปกป้องสิทธิมนุษยชน เพราะเข้าข่ายการฟ้องปิดปาก (SLAPP) เช่นเดียวกับความเห็นของผู้เชี่ยวชาญ กรมคุ้มครองสิทธิเสรีภาพ กระทรวงยุติธรรม” พร้อมย้ำว่าทีมทนายพร้อมต่อสู้คดีโดยใช้พยานผู้เชี่ยวชาญด้านการประมงและเอกสารทางราชการสนับสนุน

ในเวลาเดียวกัน ที่ริมคลองเปรมประชากร ข้างทำเนียบรัฐบาล มีการเปิดตัวแอปพลิเคชัน “Alien Hunter” อย่างเป็นทางการ เพื่อให้ประชาชน ร่วมติดตามและรายงานการพบปลาหมอคางดำผ่านภาพถ่ายและพิกัดจริง แอปดังกล่าวพัฒนาในแนวคิด Citizen Science เชื่อมข้อมูลกับฐาน Thai PBS C-Site และ iNaturalist เพื่อสร้างแผนที่การระบาดแบบเรียลไทม์

ภายในงานมีการสาธิตการใช้งานและเสวนาโดย ดร.ชวลิต วิทยานนท์ ผู้เชี่ยวชาญด้านสัตว์น้ำ และ พศวัต คำนุ้ย ผู้ก่อตั้งบริษัท Leiten ผู้พัฒนาแอป กล่าวว่า "ทุกภาพและข้อมูลคือการสร้างพลังร่วมของพลเมือง เพื่อร่วมมือกับนักวิชาการและหน่วยงานรัฐขจัดปลาหมอคางดำได้อย่างมีประสิทธิภาพ"

โครงการนี้ร่วมกับ HippoCampus House จัดทำแคมเปญสื่อสารสาธารณะเพื่อสร้างแรงบันดาลใจให้คนทุกรุ่นร่วมปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพของประเทศ แอป Alien Hunter ดาวน์โหลดได้แล้วทาง Play Store

ช่วงบ่ายวันเดียวกัน นายปัญญา โตกทอง ตัวแทนเครือข่ายเกษตรกรยื่นหนังสือต่อนายกรัฐมนตรี อนุทิน ชาญวีรกูล ที่ทำเนียบรัฐบาล เสนอ ข้อเรียกร้อง 5 ประการ ได้แก่

1) ให้รัฐฟ้องร้องบริษัทเอกชนที่นำเข้าปลาหมอคางดำ เรียกค่าเสียหายตาม พ.ร.บ.สิ่งแวดล้อม ม.97
2) ให้ประกาศพื้นที่ได้รับผลกระทบเป็นเขตภัยพิบัติ เพื่อเยียวยาเกษตรกร
3) ระงับหนี้สินเกษตรกรที่ได้รับผลกระทบ
4) จัดงบรับซื้อปลาหมอคางดำเพื่อกำจัดอย่างต่อเนื่องทั้งปี
5) ยกเลิกภาษีกากชา (tea seed meal) เพื่อใช้กำจัดปลาหมอคางดำ และมาตรการอื่นตามความเหมาะสม

นายปัญญากล่าวเพิ่มเติมว่า “ขอให้ทุกขั้นตอนมีส่วนร่วมของประชาชน และบันทึกค่าใช้จ่ายของรัฐเพื่อเรียกเก็บจากผู้ก่อปัญหา ตามแนวคำพิพากษาศาลฎีกา6492/2559ที่เคยมีคดีสิ่งแวดล้อมลักษณะเดียวกัน”