เปิดผลการสำรวจสภาพการทำงานและสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมกลุ่มผู้ขับขี่จักรยานยนต์รับจ้างในกรุงเทพมหานคร 400 คน พบรายได้ในปัจจุบันลดน้อยลงกว่าช่วงก่อนสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 มอง "ราคาน้ำมัน" กระทบการประกอบอาชีพในระดับมาก ส่วน "การแข่งขันจากผู้ให้บริการผ่านแอปพลิเคชัน" และ "อัตราค่าโดยสารที่ไม่ได้ปรับเพิ่มมาเป็นเวลาหลายปี" กระทบในระดับ "ปานกลาง"
กลุ่มวิจัยนวัตกรรมเพื่อสังคมสมานฉันท์และเศรษฐกิจถ้วนถึงแห่งเอเชีย สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ขอนำเสนอผลการสำรวจสภาพการทำงานและสถานะทางเศรษฐกิจและสังคมของผู้ขับขี่รถจักรยานยนต์รับจ้างสาธารณะในกรุงเทพมหานคร จำนวน 50 เขต มีทั้งสิ้น 89,251 คน
ระเบียบวิธีวิจัยในการเก็บตัวอย่างข้อมูล ทีมวิจัยได้ทำการเก็บข้อมูลโดยใช้การสุ่มสัมภาษณ์โดยมีผู้บันทึกข้อมูลลงในแบบสอบถามกลุ่มตัวอย่างผู้ประกอบอาชีพขับขี่รถจักรยานยนต์รับจ้างสาธารณะในพื้นกรุงเทพมหานคร จำนวน 400 คน สุ่มเก็บข้อมูลในแต่ละเขตตามสัดส่วนผู้ประกอบอาชีพขับขี่รถจักรยานยนต์ที่ขึ้นทะเบียนกับกรมการขนส่งทางบก กระทรวงคมนาคม
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_b1f62adf70964ec6b882045b076b627f~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_b1f62adf70964ec6b882045b076b627f~mv2.jpg)
กลุ่มตัวอย่างผู้ขับขี่จักรยานยนต์รับจ้างกลุ่มใหญ่ร้อยละ 43 มีอายุระหว่าง 46-59 ปี และมีผู้มีอายุเกินกว่า 60 ปี ร้อยละ 10.8 กลุ่มตัวอย่างผู้ขับขี่จักรยานยนต์รับจ้างเกินครึ่ง มีอายุมากและเป็นกลุ่มวัยแรงงานตอนปลาย การศึกษาระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษาตอนต้นคิดเป็นร้อยละ 68.6
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_28698fd7aeb84df9aa7f85a22b3b4e52~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_28698fd7aeb84df9aa7f85a22b3b4e52~mv2.jpg)
กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 14.2 ไม่มีสิทธิ์ในการประกอบอาชีพของตนเอง ส่วนหนึ่งเพิ่งเข้าสู่อาชีพและรอการเปิดขึ้นทะบียนโดยได้ซื้อสิทธิ์มาจากผู้ที่อยู่ในอาชีพมาก่อน ส่วนหนึ่งเช่าสิทธิ์จากผู้อื่น ทั้งสองกรณีแม้ไม่ถูกต้องตามกฎหมายแต่เป็นที่รับรู้กันในหมู่ผู้ขับขี่จักรยานยนต์รับจ้างที่มีจุดจอดเดียวกัน (วินเดียวกัน) กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 52 ทำอาชีพนี้เกิน 10 ปี โดยผู้ที่มีประสบการณ์ในอาชีพนี้ระหว่าง 16-20 ปีมีถึงร้อยละ 32 สะท้อนว่าผู้ที่อยู่ในอาชีพนี้ไม่ค่อยเปลี่ยนอาชีพ อาจด้วยเพราะทางเลือกทางอาชีพมีจำกัดและการเข้าสู่อาชีพมีต้นทุนสูง โดยหากไม่ได้เป็นผู้ที่อยู่ในอาชีพก่อนการจัดระเบียบขึ้นทะเบียนครั้งแรก ต้องซื้อสิทธิ์ในการประกอบอาชีพจากผู้ที่อยู่ในอาชีพมาก่อน และในพื้นที่ที่มีความต้องการใช้บริการสูงอาจมีต้นทุนในการเข้าสู่อาชีพหลักแสนบาท
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_518267d1537f4b9c89ae9437547c5133~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_518267d1537f4b9c89ae9437547c5133~mv2.jpg)
ผู้ให้ข้อมูลที่เช่าสิทธิ์ผู้อื่น มีค่าใช้จ่ายในการเช่าที่แตกต่างกันตามพื้นที่ และให้ข้อมูลว่าหลังการแพร่ระบาทของโควิด-19 และการให้บริการผ่านแอปพลิเคชั่นทำให้รายได้ลดน้อยลงและมูลค่าสิทธิ์ในการประกอบอาชีพและค่าเช่าสิทธิ์ลดน้อยลงไปด้วย
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_5f87dfeed0de44f99973f1dc67f70c09~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_5f87dfeed0de44f99973f1dc67f70c09~mv2.jpg)
กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 87.5 ยึดอาชีพขับขี่จักรยานยนต์รับจ้างเป็นอาชีพหลัก โดยร้อยละ 12.5 ทำอาชีพนี้เป็นอาชีพเสริมจากอาชีพประจำอย่างอื่น ผู้ขับขี่จักรยานยนต์รับจ้างส่วนใหญ่คือร้อยละ 59 นอกจากรับส่งผู้โดยสารแล้วยังรับจ้างส่งสิ่งของอื่น มีทั้งที่มีผู้ใช้บริการประจำและรายครั้ง การคิดค่าบริการตามแต่ตกลงกัน ทั้งนี้ร้อยละ 41 รับส่งเฉพาะผู้โดยสารแต่เพียงอย่างเดียว
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_9da2781f80b243eea992e57a9c1f7c65~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_9da2781f80b243eea992e57a9c1f7c65~mv2.jpg)
กลุ่มตัวอย่างให้ข้อมูลว่ารายได้ในปัจจุบันลดน้อยลงกว่าช่วงก่อนสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิด-19 โดยหนึ่งในสามของผู้ให้ข้อมูลบอกว่ารายได้ในปัจจุบันน้อยกว่ารายจ่าย มีเพียงร้อยละ 20.3 ที่มีรายได้มากกว่ารายจ่าย โดยมีต้นทุนค่าเชื้อเพลิงเฉลี่ยวันละ 51-100 และ 100 - 150 บาท ในอัตราส่วนใกล้เคียงกันคือ ร้อนละ 46 และ ร้อยละ 40.3 ตามลำดับ และมีค่าใช้จ่ายสิ้นเปลืองที่เป็นค่าสึกหรอ การบำรุงรักษารถจักรยานยนต์
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_76478d42ec84467aad36f31f7883e12c~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_76478d42ec84467aad36f31f7883e12c~mv2.jpg)
ต้นทุนค่าน้ำมันที่ไม่แน่นอนเป็นผลมาจากความผันผวนของราคาน้ำมัน ขณะที่อัตราค่าโดยสารที่ไม่ได้ปรับเพิ่มมาเป็นเวลาหลายปีทำให้ผู้ขับขี่จักรยานยนต์รับจ้างมีความเห็นว่าต้นทุนเชื้อเพลิงเป็นปัจจัยเสี่ยงที่ไม่สามารถควบคุมได้ นอกจากค่าเชื้อเพลิงและค่าสึกหรอแล้วยังมีค่าใช้จ่ายอื่นที่ต้องบริหารจัดการร่วมกัน อาทิ ค่าเช่าที่จอด ในกรณีที่ไม่ได้รับอนุโลมให้จอดบนทางเท้าหรือบนพื้นที่จราจร (บนถนน) และในบางพื้นที่มีการจ่ายค่าอำนวยความสะดวก (สินบน) ให้กับเจ้าหน้าที่รัฐอยู่บ้าง
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_f74ee21ec64e44bab0537fc8561f5773~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_f74ee21ec64e44bab0537fc8561f5773~mv2.jpg)
ปัญหาเรื่องสาธารณูปโภคพื้นฐานบริเวณจุดจอดเป็นอีกประเด็นที่ผู้ให้ข้อมูลสะท้อนให้ทีมวิจัยฟัง ผู้ขับขี่จักรยานยนต์รับจ้างไม่สามารถติดมิเตอร์ไฟฟ้าได้ เนื่องจากตามระเบียบของการไฟฟ้านครหลวงผู้ขอติดตั้งจะต้องมีเอกสาร อาทิ ทะเบียนบ้าน บริเวณจุดจอดจึงไม่สามารถขอติดตั้งมิเตอร์ไฟฟ้าได้ ขณะที่ผู้ขับขี่จักรยานยนต์รับจ้างมีความจำเป็นต้องใช้ไฟฟ้า จึงต้องขอพ่วงไฟฟ้าจากบ้านเรือนหรือร้านค้าที่อยู่บริเวณเดี่ยวกันและรวมเงินส่วนกลางจ่ายร่วมกัน ปัญหาน้ำประปาและห้องสุขาก็มีลักษณะเดียวกันคือไม่สามารถเข้าถึงบริการสาธารณะได้แม้จะสามารถเรี่ยไรเงินเพื่อเป็นค่าใช้จ่ายได้
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_79c3e92c95664cc09fb2c41606b9c36b~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_79c3e92c95664cc09fb2c41606b9c36b~mv2.jpg)
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_0560297d8b8c498bbbc5561e1b5b7278~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_0560297d8b8c498bbbc5561e1b5b7278~mv2.jpg)
ปัจจัยที่กลุ่มตัวอย่างเห็นว่าส่งผลต่อการประกอบอาชีพมาก ได้แก่ ค่าเชื้อเพลิง (มากที่สุด = 5, มาก = 4, ปานกลาง = 3, น้อย = 2, ไม่มีผล = 1) ขณะที่ปัจจัยอื่นที่ส่งผลระดับปานกลาง คือ สภาพอากาศ ขั้นตอนต่างๆ ในการติดต่อและดำเนินการทางราชการ การแข่งขันจากผู้ให้บริการผ่านแอปพลิเคชัน และอัตราค่าโดยสารที่ไม่ได้ปรับเพิ่มมาเป็นเวลาหลายปี
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_3858fbe02c8f4339b7a6d3c49680caa3~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_3858fbe02c8f4339b7a6d3c49680caa3~mv2.jpg)
พฤติกรรมการบริโภคแอลกอฮอล์และสูบบุหรี่พบกลุ่มตัวอย่างไม่ดื่มแอลกอฮอล์ร้อยละ 55.3 ไม่สูบบุหรี่ร้อยละ 59.8 สัดส่วนผู้ที่สูบบุหรี่เกิน 10 มวนต่อวันมีถึงร้อยละ 31
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_68612d0430344c93b1c390b8727749da~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_68612d0430344c93b1c390b8727749da~mv2.jpg)
กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 72.3 ทำงานทุกวันโดยไม่มีวันหยุด กลุ่มตัวอย่าง ร้อยละ 55 ทำงานมากกว่า 10 ชั่วโมงต่อวัน โดยกลุ่มตัวอย่างที่มีชั่วโมงการทำงานสูงสุดคือ 14 ชั่วโมงต่อวันมีจำนวนร้อยละ 22.3 ทั้งนี้เวลาส่วนใหญ่หมดไปกับการรอคอยผู้โดยสาร
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_0f6cd8bf690b41c0a184c9015d9eefec~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_0f6cd8bf690b41c0a184c9015d9eefec~mv2.jpg)
ร้อยละ 62.5 ขับขี่รถจักรยานยนต์มากกว่า 100 กิโลเมตรต่อวัน กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่ร้อยละ 47.3 ขี่จักรยานยนต์ ระหว่าง 100-150 กิโลเมตรต่อวัน ผู้ขับขี่จักรยานยนต์ถึงร้อยละ 56.6 มีประสบการณ์เคยประสบอุบัติเหตุขณะทำงาน ถือเป็นอาชีพที่มีความเสี่ยงขณะประกอบอาชีพสูง เมื่อประสบอุบัติเหตุจะใช้สิทธิประกันภัยภาคบังคับคือ พ.ร.บ. คุ้มครองผู้ประสบภัยจากรถ และหากค่ารักษาพยาบาลสูงกว่าสิทธิปรโยชน์ที่เบิกได้จะใช้สิทธิหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_96da489f82454d3b85b9234cbdc050c8~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_96da489f82454d3b85b9234cbdc050c8~mv2.jpg)
สภาพการทำงานที่ต้องอยู่กลางแจ้งทำให้มีโอกาสที่จะมีโอกาสเจ็บป่วยจากสภาพภูมิอากาศที่ส่งผลต่อร่างกาย ซึ่งโดยมากเป็นอาการเจ็บป่วยที่สามารถพักรักษาตัวเอง โดยแม้จะมีสิทธิประกันสุขภาพถ้วนหน้า กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 68 เลือกที่จะซื้อยาและพักรักษาตัวเองมากว่าการรับบริการทางการแพทย์จากโรงพยาบาลหรือคลินิก
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_c28874bdccbf45dab8fbe2e6a25324b1~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_c28874bdccbf45dab8fbe2e6a25324b1~mv2.jpg)
แม้กรมการขนส่งทางบกจะกำหนดให้ผู้ขับขี่จักรยานยนต์รับจ้างต้องทำรถเข้าตรวจสภาพประจำปี แต่ยังคงมีผู้ขับขี่ร้อยละ 7.2 ที่ไม่ได้นำรถเข้ารับการตรวจสภาพซึ่งจะส่งผลต่อความปลอดภัยของผู้โดยสาร
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_74366879dce940f6a985f9294bf296fe~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_74366879dce940f6a985f9294bf296fe~mv2.jpg)
กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 89.3 ไม่ให้บริการผ่านแอปพลิเคชันเรียกรถ เนื่องจากรู้สึกว่าใช้งานไม่สะดวก การสมัครเข้าเป็นผู้ให้บริการบนแพลตฟอร์มมีขั้นตอนที่ยุ่งยาก ต้องมีการส่งเอกสารเพิ่มเติม ต้องมีการอบรมการใช้งานผ่านช่องทางที่แพลตฟอร์มกำหนด และยังถูกแพลตฟอร์มเรียกเก็บค่าใช้บริการแพลตฟอร์มทำให้รู้สึกมีค่าใช้จ่ายที่มากขึ้น
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_66c99f0c7de949e1bc12172dbb4f0a9c~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_66c99f0c7de949e1bc12172dbb4f0a9c~mv2.jpg)
กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 46.5 ไม่มีเงินออม ร้อยละ 42.8 ให้เหตุผลว่ารายได้ไม่เพียงพอต่อการออม ร้อยละ 30.3 มีการออมบ้างเป็นครั้งคราว
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_90d5cba8502d423192ad647712cb02ff~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_90d5cba8502d423192ad647712cb02ff~mv2.jpg)
สำหรับสถานทางเศรษฐกิจ พบว่ากลุ่มตัวอย่างร้อยละ 25 ไม่มีหนี้สิน โดยในกลุ่มที่เป็นหนี้สินนั้นส่วนมากเป็นหนี้ในระบบ โดยมีกลุ่มที่เป็นหนี้นอกระบบอย่างเดียวร้อยละ 10 และมีผู้ที่เป็นหนี้ทั้งในระบบและนอกระบบร้อยละ 11 กลุ่มตัวอย่างร้อยละ 30.2 ยังเข้าไม่ถึงบริการทางการเงินจากสถาบันการเงินที่เป็นทางการ
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_68dba2178a5e4736a0636c6e45093188~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_68dba2178a5e4736a0636c6e45093188~mv2.jpg)
กลุ่มตัวอย่างมีรายได้เฉลี่ยต่อวันที่แตกต่างกันในแต่ละเขต พื้นที่ชั้นในของกรุงเทพมหานครมีแนวโน้มได้รับค่าตอบแทนเฉลี่ยสูงกว่าพื้นที่รอบนอก
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_3d87a09c0af1466198aad4b8851b4577~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_3d87a09c0af1466198aad4b8851b4577~mv2.jpg)
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_b1aa567e83f0462f950e9ac50f6238d3~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_b1aa567e83f0462f950e9ac50f6238d3~mv2.jpg)
ผู้ให้ข้อมูลที่มีรายได้สูงสุดคือ 1,350 บาท และผู้มีรายได้ต่ำสุดคือ 250 บาท ค่ามัธยฐานของรายได้ต่อวันของกลุ่มตัวอย่างที่ขับจักรยานยนต์รับจ้างเป็นอาชีพหลักจำนวน 348 คน คือ 550 บาทต่อวัน
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_cc506b11d89d4ae09b3bb74e44a80630~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_cc506b11d89d4ae09b3bb74e44a80630~mv2.jpg)
กลุ่มตัวอย่างส่วนมากมีรถจักรยานยนต์ในครอบครองหนึ่งคัน แต่ก็มีจำนวนถึงร้อยละ 42 ที่มีรถจักรยานยนต์ในครอบครองมากกว่า 1 คัน
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_a0da377cfee647dd91b5aa1b00943185~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_a0da377cfee647dd91b5aa1b00943185~mv2.jpg)
กลุ่มตัวอย่างผู้ขับขี่จักยานยนต์รับจ้างร้อยละ 67.5 ซื้อรถจักรยานยนต์ด้วยการเช่าซื้อ และมีจำนวนร้อยละ 32.3 ที่ซื้อเงินสด เหตุผลเพราะดอกเบี้ยเช่าซื้อสูง และผู้ให้บริการไฟแนนซ์มักไม่ให้ผ่อนจำนวนงวดน้อย ผู้ให้ข้อมูลร้อยละ 50.7 ต้องการผ่อนระยะสั้นคือไม่เกิน 24 งวด
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_d788b02f72534ec187c5836cb07c3b02~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_d788b02f72534ec187c5836cb07c3b02~mv2.jpg)
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_6f9d04f32d774403b2fa564f05c7b116~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_6f9d04f32d774403b2fa564f05c7b116~mv2.jpg)
![](https://static.wixstatic.com/media/fb2eac_22187a0bb21f459da860a5269bdca217~mv2.jpg/v1/fill/w_740,h_416,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/fb2eac_22187a0bb21f459da860a5269bdca217~mv2.jpg)
www.facebook.com/tcijthai
ป้ายคำ