จากกรณีข่าวการปนเปื้อนสารเมทิลโบรไมด์ในข้าวสารบรรจุถุง มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค (มพบ.) ร่วมกับมูลนิธิชีววิถี (biothai) และศูนย์ทดสอบฉลาดซื้อ เปิดเผย “ผลการทดสอบข้าวสารถุงยี่ห้อไหนไม่มีสารเคมี?” โดย น.ส.สารี อ๋องสมหวัง เลขาธิการมูลนิธิเพื่อผู้บริโภค น.ส.ทัศนีย์ แน่นอุดร หัวหน้ากองบรรณาธิการนิตยสารฉลาดซื้อ และนายวิฑูรย์ เลี่ยนจำรูญ ผู้อำนวยการมูลนิธิชีววิถี

น.ส.สารี อ๋องสมหวัง เลขาธิการมูลนิธิเพื่อผู้บริโภค กล่าวว่า ได้ตรวจข้าวสารบรรจุถุงที่จำหน่ายในท้องตลาด ซึ่งการตรวจสอบดังกล่าวเป็นการตรวจสารเคมีเฉพาะกลุ่มออร์กาโนฟอสเฟสและคาร์บาเมต ยากันรา และสารรมควันข้าวเมทิลโบรไมด์เท่านั้น แต่การตรวจในส่วนของสารพิษจากเชื้อราและคุณภาพของข้าว ผลการตรวจสอบยังไม่แล้วเสร็จ  โดยผลการทดสอบข้าวสารบรรจุถุงจำนวนทั้งหมด 46 ตัวอย่าง พบว่าทั้ง 46 ตัวอย่างไม่พบการตกค้างของยาฆ่าแมงกลุ่มออร์กาโนฟอสเฟสและคาร์บาเมต รวมทั้งไม่พบการตกค้างของยากันรา (fungicide)

            “จากการเก็บตัวอย่างข้าวสารบรรจุถุงทั้งหมด 46 ตัวอย่าง พบว่าข้าวสารบรรจุถุง 12 ตัวอย่าง หรือร้อยละ 26.1 ไม่พบการตกค้างของสารเคมีทางการเกษตรใด ๆ โดยเฉพาะสารรมควันเมทิลโบรไมด์ แต่มีมากถึง 34 ตัวอย่าง หรือร้อยละ 73.9 พบสารรมควันข้าวเมทิลโบรไมด์ พบสารตกค้างอยู่ในระดับ 0.9-67 มิลลิกรัม/กิโลกรัม ซึ่งเกินกว่าเกณฑ์มาตรฐานอาหารระหว่างประเทศ (codex) ที่กำหนดไว้ไม่เกิน 50มิลลิกรัม/กิโลกรัม โดยตัวอย่างข้าวที่พบการปนเปื้อนสูงที่สุด คือตัวอย่าง ยี่ห้อโค-โค่ ข้าวขาวพิมพา ที่พบการปนเปื้อนสูงถึง 67.4 มิลลิกรัม/กิโลกรัม” น.ส.สารีกล่าว

โดยข้าวสารบรรจุถุงจำนวน 12 ตัวอย่าง ที่ไม่พบการตกค้างของสารเคมีทางการเกษตรชนิดใดๆ ได้แก่

ขณะที่ผลการทดสอบ สารรมควันข้าวเมทิลโบรไมด์ พบการปนเปื้อน 34 ตัวอย่าง คิดเป็นร้อยละ 73.9 ของจำนวนตัวอย่างที่นำมาทดสอบ โดยพบการตกค้างอยู่ที่ระดับ 0.9-67 มิลลิกรัม/กิโลกรัม แบ่งเป็น ข้าวสารบรรจุถุงที่พบสารเมทิลโบรไมด์ตกค้างน้อยมาก (น้อยกว่า 0.93 ppm) 7 ตัวอย่าง ได้แก่ 1.ช้างเผือก ข้าวเสาไห้ 2. Cooking for fun ข้าวหอมมะลิ 3.ข้าวเบญจรงค์ ข้าวหอมมะลิ 4.ข้าวหอมมะลิแปดริ้ว ข้าวหอมมะลิ 5.แฮปปี้บาท ข้าวขาว 6.เทสโก ตราคุ้มค่า ข้าวหอม และ 7.อคส. ข้าวหอมมะลิ

ข้าวสารบรรจุถุงที่พบสารตกค้างน้อย  ระหว่าง 0.9-5 ppm จำนวน 14 ตัวอย่าง ได้แก่ 1.ข้าวอิ่มทิพย์ ข้าวขาวชนิดประหยัด 2.ชาวนาไทย ข้าวเสาไห้ 3.ข้าวแสนดี ข้าวขาวคัดพิเศษ 100 เปอร์เซนต์ 4.ท็อปส์ ข้าวหอมมะลิ 100 เปอร์เซนต์ 5.ตราเกษตร ข้าวขาวหอม 100 เปอร์เซนต์ 6.ตราฉัตรทอง ข้าวหอมมะลิ 100 เปอร์เซนต์ 7.ติ๊กชีโร่ ข้าวขาวหอมมะลิ 100 เปอร์เซนต์ 8.หงษ์ทอง ข้าวหอมมะลิ 100 เปอร์เซนต์ คัดพิเศษ 9.บิ๊กซี ข้าวหอมปทุม 100 เปอร์เซนต์ 10.ตราฉัตร ข้าวขาว 5 เปอร์เซนต์ 11.ข้าวโรงเรียน ข้าวหอมมะลิ 100 เปอร์เซนต์ 12.ข้าวหอมฉัตรอรุณ หอมผสม 30 เปอร์เซนต์ 70เปอร์เซนต์ 13.ตราปทุมทอง ข้าวหอมมะลิ 100 เปอร์เซนต์ 14.ไก่แจ้เขียว ข้าวหอมมะลิสุรินทร์

ข้าวสารบรรจุถุงที่ตกค้างสูง  ระหว่าง 5-25 ppm จำนวน 7 ตัวอย่าง ได้แก่ 1.พนมรุ้ง ข้าวขาว 15 เปอร์เซนต์ 2.ท็อปส์ ข้าวหอมปทุมธานี 3.คุ้มค่า เสาไห้ 35 เปอร์เซนต์ 4.เอโร่ ข้าวหอมผสม  5.มาบุญครอง ข้าวขาวเกรด 100 เปอร์เซนต์ ชั้นดี คัดพิเศษ 6.ดอกบัว ข้าวขาวหอมมะลิ 100 เปอร์เซนต์ 7.ปิ่นเงิน ข้าวหอมคัดพิเศษ

ข้าวสารบรรจุถุงที่ตกค้างสูง ระหว่าง 25-50 ppm จำนวน 5 ตัวอย่าง ได้แก่ 1.ถูกใจ ข้าวขาว 2.สุรินทร์ทิพย์ ข้าวขาวหอมมะลิ 100 เปอร์เซนต์ 3.ตราดอกบัว ข้าวขาวตาแห้ง 4.ตราดอกบัว ตงฮั้ว ข้าวขาวเสาไห้ 5.ข้าวแสนดี ข้ามหอมยโสธร และข้าวสารบรรจุถุงที่พบการตกค้างสูงที่สุด เกินค่ามาตรฐานที่ CODEX (Codex Alimentarius โครงการมาตรฐานอาหารระหว่างประเทศ) กำหนดไว้คือ 50 ppm คือ โค-โค่ ข้าวขาวพิมพา

ขณะที่ นายวิฑูรย์ เลี่ยนจำรูญ ผู้อำนวยการมูลนิธิชีววิถี ระบุว่า ผลการวิเคราะห์และตรวจสอบของมูลนิธิทั้ง 2 แห่ง พบผลที่แตกต่างกับหน่วยงานราชการทั้งกระทรวงสาธารณสุข และกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ โดย กรมวิชาการเกษตรและกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ พบว่า มีข้าวจำนวนหนึ่งที่เกินค่ามาตรฐานความปลอดภัยระหว่างประเทศ (codex) และการตรวจสารตกค้างของหน่วยงานราชการไม่ได้จำแนกรายละเอียดเปอร์เซ็นต์การตกค้างของสารรมควันเมทิลโบรไมด์ที่อยู่ในข้าวสาร ทำให้ผู้บริโภคไม่ทราบว่าการตกค้างอยู่ในระดับใด โดยใช้ค่ามาตรฐานอาหารระหว่างประเทศเป็นเกณฑ์ในการกำหนด ซึ่งในหลายประเทศ กำหนดให้มีการตกค้างของสารเคมีได้น้อยกว่า 50 ppm หรือสูงกว่าที่ codex กำหนด เช่น ประเทศอินเดียกำหนดให้ไม่เกิน 25 ppm หรือในประเทศจีนกำหนดให้ไม่เกิน 5 ppm

            “ประเทศจีน เป็นตลาดส่งออกสินค้าข้าวขนาดใหญ่ของไทย ถ้าหากไม่มีการแก้ไขปัญหา การตกค้างของสารเมทิลโบรไมด์จะส่งผลกระทบต่อการส่งออกข้าว และปัจจุบันข้าวหอมมะลิของไทยถูกแทนที่ด้วยข้าวของประเทศเพื่อนบ้านเพิ่มขึ้น ซึ่งสัญญาณการตกค้างของเมทิลโบรไมด์จะยิ่งตอกย้ำการสูญเสียตลาดส่งออกข้าวหอมมะลิที่สำคัญของไทย” วิฑูรย์ กล่าว

ด้าน น.ส.ทัศนีย์ แน่นอุดร หัวหน้ากองบรรณธิการนิตยสารฉลาดซื้อ กล่าวว่า จากกระแสข่าวการปนเปื้อนของข้าวสารบรรจุถุงที่เกิดขึ้น และจากการร้องเรียนของผู้อ่านนิตยสารฉลากซื้อและจากมูลนิธิเพื่อผู้บริโภค และประชาชนทั่วไปที่อาจจะไม่เชื่อถือข้อมูลของทางหน่วยงานราชการ จึงทำให้นิตยสารฉลาดซื้อต้องการออกมาตลาดสอบในภาคของผู้บริโภคด้วย โดยทางกลุ่มผู้ตรวจสอบ เข้าไปเก็บเฉพาะตัวอย่างที่การจำหน่ายในกรุงเทพฯและปริมณฑล ใน 6 ห้างสรรพสินค้าสำคัญ คือ ท็อปส์ ซูเปอร์มาเก็ต, ฟู้ดแลนด์, โฮมเฟรชมาร์ท, เทสโก้ โลตัส, ห้างบิ๊กซี, ห้างแมคโคร และ ร้านสะดวกซื้อเซเว่นอีเลฟเว่น รวม 7 แห่ง ระหว่างวันที่ 19-27 มิถุนายน 2556 ทั้งหมด 36 ยี่ห้อ จำนวน 46 ตัวอย่าง แบ่งเป็น ข้าวหอมมะลิ 100 เปอร์เซนต์ จำนวน 15 ตัวอย่าง ข้าวขาวและข้าวหอมอื่นๆ 31 ตัวอย่าง ซึ่งรอบในการบรรจุของตัวอย่างที่เก็บ เก่าที่สุดคือ 7 กุมภาพันธ์ 2556 และใหม่ที่สุดคือ 14 มิถุนายน 2556 โดย 70 เปอร์เซ็นต์ เป็นรอบการผลิตในเดือนพฤษภาคมและเดือนมิถุนายน จากนั้นนำส่งห้องทดลองที่ได้มาตรฐานมีความน่าเชื่อถือ

น.ส.ทัศนีย์กล่าวต่อว่า แม้กระทั่งข้าวของรัฐบาล ‘ข้าวถูกใจ’ อยู่ในกลุ่มที่พบการตกค้างที่สูงกว่ายี่ห้ออื่น ๆ ทางมูลนิธิเพื่อผู้บริโภคและมูลนิธิชีววิถี จึงเกิดเป็นข้อเสนอต่อรัฐบาลและหน่วยงายของรัฐ โดยเสนอให้เร่งผลักดันองค์การอิสระเพื่อคุ้มครองผู้บริโภค เพื่อเผยแพร่ข้อมูลที่เป็นจริง สามารถระบุชื่อสินค้าและชื่อผู้ประกอบการได้ตามที่กฎหมายรัฐธรรมนูญมีการรับรองตามสิทธิเพื่อผู้บริโภค และเรียกร้องให้กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ และหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบ ให้มีการเปิดเผยข้อมูลเพื่อยกระดับคุณภาพข้าวสารถุงในประเทศไทย ให้ผู้บริโภคมีสิทธิ์ในการเลือกสินค้านั้น ๆ ขณะเดียวกันก็ทำให้ผู้ผลิตสามารถทราบได้ว่าผู้บริโภคต้องการสินค้าแบบใด

การตรวจสอบในครั้งนี้ใช้งบประมาณมากกว่า 700,000 บาท จึงเรียกร้องให้หน่วยงานของรัฐมีระบบการตรวจสอบที่โปร่งใส ให้ทุกภาคส่วนมีส่วนร่วมดำเนินการอย่างเป็นระบบ และมีการตรวจสอบเป็นระยะสำหรับสินค้าที่มีความเสี่ยง ไม่เฉพาะข้าว เพื่อเป็นการยกระดับมาตรฐานความปลอดภัยและมาตรฐานการส่งออก

นอกจากนี้ทางมูลนิธิเพื่อผู้บริโภคและมูลนิธิชีววิถี ยังได้ส่งตัวอย่างข้าวสารบรรจุถุงไปตรวจสอบการปนเปื้อนสารอัลฟลาท็อกซินและตรวจสอบคุณภาพของข้าวซึ่งจะแถลงข่าวให้ทราบต่อไป